„EDUKACJA NA ROZDROŻU. W TROSCE O POLSKIE DZIECI I MŁODZIEŻ. PROBLEMY PSYCHICZNE I EMOCJONALNE DZIECI I MŁODZIEŻY”
Oddano 13 ankiet, w których respondenci zapisali odpowiedzi na zadane pytania otwarte.
W większości wypowiedzi zostały zacytowane, poprawiono jedynie ortografię i interpunkcję.
Pytanie 1. W jaki sposób rodzina i otoczenie, w tym szkoła, mają wpływ na emocjonalny
i uczuciowy stan dzieci i młodzieży; stres, agresja, depresja, próby samobójcze?
– „rodzina i otoczenie mają decydujący wpływ na stan emocjonalny dzieci”
– „szkoła powinna wspierać rodziny, ukierunkowywać, zwracać uwagę na niepokojące sygnały”
– rodzina
– rodzina – „brak uwagi powoduje nieumiejętność regulacji emocji, zbyt wysoka presja rodziców, otoczenia i nauczycieli powoduje pogorszenie stanu emocjonalnego i niechęć
do edukacji”
– rodzina
– rodzina – trudne sytuacje rodzinne, kłótnie, alkoholizm, zaniedbywanie potrzeb, przemoc, samotność
– najbliższe otoczenie zapewniające zaspokojenie potrzeb emocjonalnych
– otoczenie ma fundamentalny wpływ na stan psychiczny
– szkoła – jako profesjonalna instytucja ma zadbać o dobrostan dzieci i młodzieży
– szkoła ma w dużej mierze wpływ na kryzysy emocjonalne (60% przypadków trudnych stanów emocjon.)
– rodzice – występowanie kryzysu w rodzinie
– dom i szkoła mają dać poczucie bezpieczeństwa
– „wszystkie czynniki zewnętrzne kształtują dziecko” – baczna obserwacja i reagowanie
na potrzeby – „czas dziecka jest dzisiaj”
– zagrożenie ze strony technologii cyfrowych – powstanie „postczłowiek”
– szkoła, rodzina, otoczenie wpływają na stan emocji, uczuć – należy zaspokoić potrzeby: autonomii, pragnień, dowartościowania, akceptacji
– rodzina – otacza indywidualną opieką, zaspokaja potrzeby
– otoczenie – „ma duży wpływ na rozwój społeczny i psychiczny, grupa rówieśnicza, rodzina jest bardzo ważna
Pytanie 2. Co można zmienić w szkole, w placówkach wychowawczych, aby zapobiegać bolesnym emocjom, stresom, agresji dzieci i młodzieży?
– „wspierać, ukierunkowywać rodziców, edukować”
-„ wprowadzić zakaz używania urządzeń multimedialnych na terenie szkoły”
– „wspierać poprzez życzliwość”
– „współpracować rodzicami”
– „zwiększyć wsparcie nauczycieli specjalistów”
– „cały system jest do naprawy, w tym nie tylko podejście do ucznia, ale i do nauczyciela”
– „dbać o całościowy rozwój ucznia dostosowany do wieku dziecka”
– „zwiększyć liczbę psychologów, psychoterapeutów w placówkach wychowawczych”
– „odpowiednio doposażyć gabinety terapii”
– „zwiększyć możliwość dostępu do specjalistów”
– „należy większą uwagę poświęcać każdemu indywidualnie”
– „szkoła powinna zacząć realizować zapisy prawa oświatowego, m. in. zapisy w podst. program. (często nieznane), czy zapisy dotyczące oceniania”
– „należy zaprzestać realizacji >podstawy programowej< często rozumianej jako treści
z podręcznika, ponieważ jest to niezgodne z prawem i negatywnie wpływa na dobrostan uczniów
– „każdemu uczniowi należy się dostosowanie treści, które powinno naleźć miejsce przede wszystkim w wymaganiach edukacyjnych”
– „w szkole – zmiana systemu oceniania oraz egzekwowania wiedzy”
– „w rodzinie – rodziny, zaburzenia nie wpływają pozytywnie na rozwój dziecka”
– warsztaty dla dzieci w małych grupach, tzn. >treningi interpersonalne<”
– „budowanie szacunku wzajemnego poprzez przykłady, czyli zachowanie nauczycieli”
– „brak selekcji – budowanie świadomości”
– „skupić się na potrzebach dzieci i młodzieży.”
– „słuchać ich, traktować indywidualnie’
– „pokazywać różnorodność”
– „zdjąć natłok wymagań”
– „rozwijać kierunkowe zainteresowania (mocne strony)”
– „uświadamiać, edukować o nowych technologiach cyfrowych rodziców, nauczycieli, kuratoria, instytucje rządowe, ministerstwa”
– „przede wszystkim potrzebne są zmiany systemowe”
– „każdy/a powinien kontrolować, co mówi, jak mówi, jakie generuje sytuacje, czy dziecko czuje się bezpiecznie”
– „najważniejsze, by dziecko czuło się bezpiecznie, panowała rodzinna atmosfera – mogli siebie poznawać i budować więź między sobą’
– „w szkole nie ma akceptacji dla przemocy i agresji – uświadomić, jakie są >niesiłowe< formy i metody rozwiązywania sytuacji trudnych”
– „wrażliwość personelu i nauczycieli, pedagogów, psychologów, którzy mogliby udzielić wsparcia i pomocy dzieciom”
– „nie może być 1 etat psychologa i 1 etat pedagoga na 500 uczniów”
– „kłaść nacisk na jedność w klasie wśród rówieśników, słuchać dzieci, współpracować
z rodzicami”
– „wspierająca postawa nauczycieli, pedagogów wobec dzieci”
– „ograniczyć proces cyfryzacji w szkołach”
– „profilaktyka stanów emocjonalnych, zwiększenie liczby specjalistów w szkołach”
– „angażowanie dzieci z problemami emocjonalnymi do zajęć pozalekcyjnych, np. teatralne”
– „wsparcie psychologiczne dla nauczycieli, superwizje”
– „dopasowanie programu i metod nauczania dotyczących dzieci z orzeczeniami uczęszczającymi do szkół ogólnodostępnych”
– „nacisk na metody aktywizujące”
– „poprawa jakości kształcenia nauczycieli, edukacja w zakresie przepisów oświatowych”
Pytanie 3. Czego oczekują polskie dzieci i młodzież od decydentów odpowiedzialnych za ich wychowanie i nauczanie (MEN, Parlament, Kurator, Rzecznik Praw Dziecka, rodzice, opiekunowie, nauczyciele itp.), aby dzieci i młodzież radzili sobie z bolesnymi emocjami, uczuciami, stanami depresyjnymi?
– „wzmocnienia kompetencji rodziców, by odpowiednio starali się realizować zadania wychowawcze, rodzicielskie”
– „jasnych oczekiwań i wymagań”
– „indywidualnego traktowania”
– „życzliwej akceptacji”
– „pozytywnych autorytetów”
– „rozmowy, uwagi, niebagatelizowania sygnałów wskazujących na problemy emocjonalne”
– „realnej pomocy, wparcia, niestygmatyzowania
– „odpowiednich programów nauczania, wychowania dostosowanych do obecnych warunków kształcenia dzieci i młodzieży.”
– „akceptacji, zrozumienia, jasnych zasad, konsekwencji”
– „łatwego dostępu do specjalistów”
– „większej dostępności do specjalistów: psychologów, psychiatrów, terapeutów”
– „należy zapytać uczniów’
– „lepiej diagnozować dzieci na bieżąco (cały czas)”
– „dostosowywać treść kształcenia do możliwości psychofizycznych”
– „pełnej opieki specjalistów”
– „więzi emocjonalnej z wychowawcą”
– „przyjęcia postawy empatycznej ze strony nauczycieli przedmiotowych”
– „może warto zapytać dzieci, czego im brakuje i co czują”
– „odpowiedzialnych i szybkich decyzji”
– „odpowiedniego programu dostosowanego do ich obecnego, zaburzonego już systemu nerwowego”
– „zwrócenie uwagi na technologie bezprzewodowe (5G, 6G)”
– „nie mówmy, że jest źle, działajmy”
– konieczny jest w każdej placówce szkolnej psycholog, możliwość kontaktu z psychiatrą, bez czekania
– edukacja rodziców
– „bezpieczeństwa, zrozumienia i wysłuchania”
– „chcą być traktowani sprawiedliwie i jednakowo, bez względu na pochodzenie lub warunki materialne”
– „program dostosowany do możliwości ucznia”
– „znane kryteria oceniania”
– „lekcje powinny być ciekawe, bez lęku i stresu’
– „szkoła powinna być przyjazna dziecku, żeby z uśmiechem tam chodziły i były szczęśliwe”
– „poczucia przynależności i akceptacji”
– „sprawczości i sukcesu”
– „zrozumienia i uznania ich problemów”
-„ustalonych granic”
– „doceniania ich starań, akceptowania zarówno sukcesów, jak i niepowodzeń”
– „nauczyciela, który z pasją przekazuje wiedzę”
– „większa dostępność do psychologów, odpowiednia terapia w ośrodkach dostępnych
dla wszystkich bezpłatnie”
– „dostępność natychmiastowa do specjalistów psychologów i psychiatrów”
PODSUMOWANIE
Ad 1.
Respondenci w większości podkreślali rolę rodziny jako miejsca mającego największy wpływ na rozwój psychiczny i stany emocjonalne dzieci i młodzieży.
Rodziny dobrej i stabilnej.
Szkoła powinna być pomocna i dawać wsparcie rodzinie w czuwaniu nad stanami emocjonalnymi młodych ludzi.
Zwrócono uwagę na destrukcyjny wpływ szkoły na stany emocjonalne uczniów.
Podkreślono również wpływ czynników innych niż szkoła i rodzina – które mogą wpływać
na stany emocjonalne dzieci i młodzieży.
Ad 2.
Proponowane zmiany: (kolejność nie jest zhierarchizowana)
– edukować rodziców/opiekunów w zakresie wychowania
– zacieśnić współpracę między szkołą i rodziną/opiekunami
– zwiększyć liczbę specjalistów zatrudnionych w placówkach oświatowo-wychowawczych
– wyposażyć nauczycieli w kompetencje miękkie
– szkolić nauczycieli w zakresie pracy z uczniami posiadającymi orzeczenia
– poprawić komunikację między wszystkimi podmiotami (uczniowie, nauczyciele, rodzice/opiekunowie)
– zmienić system edukacji
– ograniczyć możliwość korzystania z urządzeń cyfrowych przez uczniów na terenie szkoły
– zmienić podstawy programowe, metody i formy pracy z uwzględnieniem potrzeb uczniów
i zmieniającej się rzeczywistości
– wesprzeć nauczycieli w pracy wychowawczo-opiekuńczej
Ad3.
Respondenci w większości podkreślali konieczność indywidualizowania wszelkich działań adresowanych do dzieci młodzieży. Dotyczy to zarówno dydaktyki, jak i wychowania
oraz opieki.
Podmiotowość, uważność na każdego młodego człowieka, empatia, akceptacja, indywidualizacja, równość – to powtarzające się potrzeby. Podobnie rzecz się ma
z poczuciem bezpieczeństwa – fizycznego, a zwłaszcza psychicznego, wynikającym ze wskazanych objawów zachowania dorosłych wobec dzieci i młodzieży.
Opracowała:
Teresa Zawisza-Chlebowska
Stowarzyszenie Ambasadorów Dzieci i Młodzieży
Inspiracjepolonistyczne.pl/sadim
