Zdzisław Chlebowski – Nauczyciel historii i plastyki
Odbrązowić Chopina
Prowadzenie zajęć z muzyki lub plastyki we współczesnej szkole nie należy do najłatwiejszych. Dlaczego? Godzin przeznaczonych na te przedmioty jest mało, a treści zapisane w podstawie programowej nakazują uczyć odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji – percepcji sztuki, tworzenia wypowiedzi – ekspresji przez sztukę, analizy i interpretacji tekstów kultury – recepcji sztuki. Aby zrealizować wymagania szczegółowe, trzeba wykazać dużo cierpliwości i znaleźć takie metody, które przekonają uczniów i zachęcą do aktywności.
Co jakiś czas organizowane są rozmaite przedsięwzięcia związane z życiem i twórczością kompozytora. Jednym z celów jest przybliżenie postaci muzyka i jego utworów, a zwłaszcza pokazanie, że był człowiekiem z krwi i kości. Owszem, skomponował dzieła wybitne, nawet w kosmosie znalazły się jego dokonania, ale kochał, bawił się, żartował, parodiował innych kompozytorów. Jak przekonać o tym uczniów, by spróbowali „bawić się” Chopinem?
Oto propozycje.
PLASTYKA
Można zadać uczniom pytanie: jak ubierałby się Chopin, gdyby żył w naszych czasach? Czym by się interesował poza muzyką? Jak mogłyby wyglądać jego koncerty? Jakim jeździłby samochodem (a może w ogóle nie prowadziłby)?
Przeprowadzamy z uczniami burzę mózgów i najpierw zadajemy najbardziej dziwne i nieprawdopodobne pytania, później zaś zbieramy pomysły – odpowiedzi.
Kolejnym etapem działań jest wykonanie pracy plastycznej, np. pokazanie Chopina w stroju z naszej epoki, takiego działania podjął się Marcin Pietraszek i wykonał plakat „Chopin w dresie” – jest to oczywiście żart, bo pewnie kompozytor na co dzień w dresie by nie chadzał, ale czemu nie zażartować.
Inna praca, którą mogliby wykonać uczniowie, to np. Chopin i jego auto. A może pomysł na wnętrze, które byłoby własnością kompozytora? Pomysłów do zrealizowania może być wiele. Forma, technika dowolne. To samo dotyczy wykonawców – prace mogą prowadzić indywidualnie lub w grupach. Chodzi o zaangażowanie uczniów, a jednocześnie odbrązowienie postaci kompozytora.
MUZYKA
Nie obejdzie się oczywiście bez wysłuchania utworów, ale aby uczynić słuchanie aktywnym, można zaproponować uczniom, by podczas słuchania spróbowali wyobrazić sobie obrazy wiążące się z muzyką. Co im przychodzi na myśl? To mogą być wyobrażenia konkretne, np. pejzaż mazowiecki, deszczowa pogoda, ukwiecona łąka itp. Może być także abstrakcja, gra kształtów, kolorów, może faktur.
Zadaniem uczniów będzie wykonanie ilustracji do wybranego utworu Chopina. Tu także technika i forma pozostają dowolne. Myślę jednak, że ta praca powinna być indywidualna – każdy ma swoje uczucia, wizje wywołane jakimś utworem.
JAK OCENIĆ PRACE UCZNIÓW?
Oceny można dokonać wspólnie. Ponieważ w obu przypadkach są to prace plastyczne, można zrobić wystawę i każdy z uczniów głosuje na wybraną przez siebie pracę.
Prace wykonane na konkurs Galerii Plakatu pn. Fryderyku! Wróć do Warszawy!
JĘZYK POLSKI
W porozumieniu z polonistą można wykorzystać prace uczniów wykonane na plastyce lub muzyce. Jest to propozycja do zrealizowania z uczniami na zajęciach dodatkowych. Skoro chcemy „oswoić” Chopina, odbrązowić go, można uczniom zaproponować następujące prace do wykonania w grupach (propozycje do wyboru):
– przygotowanie wystawy z prac wykonanych na plastyce, inspirowanych muzyką Chopina, plakatów, a także ulotki informującej o zawartości wystawy, jej autorach;
– przygotowanie planu wycieczki polskim szlakiem chopinowskim – Żelazowa Wola, Brochów, Sanniki, Szafarnia, Warszawa – uczniowie przygotowują folder zachęcający do zwiedzania miejsc związanych z osobą kompozytora. Wyszukują w rozmaitych źródłach informacje związane z pobytem pianisty w tych miejscach i opracowują trasę wycieczki dla wyimaginowanego biura podróży;
– list do rówieśnika, w którym zachęcą go do odwiedzenia w Polsce miejsc związanych z osobą kompozytora;
– ułożenie krzyżówki dotyczącej biografii i twórczości Chopina;
– przygotowanie prezentacji multimedialnej o kompozytorze z wykorzystaniem posiadanych wiadomości na temat jego życia;
– artykuł do gazetki szkolnej poświęcony Chopinowi;
– wyimaginowany wywiad z kompozytorem – uczniowie proponują pytania, które zadaliby pianiście. Jeśli posiadają wystarczającą wiedzę, proponują odpowiedzi,
– przemówienie podkreślające wybitną twórczość kompozytora do wykorzystania podczas uroczystości szkolnej;
– ułożenie quizu dotyczącego postaci Chopina i jego twórczości;
– przygotowanie audycji radiowej prezentującej życie i twórczość Chopina;
– wymyślenie (opracowanie) gry planszowej poświęconej kompozytorowi.
Celem jest poznanie faktów z życia kompozytora i zredagowanie rozmaitych form wypowiedzi. Bardzo dobrą metodą pomocną w zrealizowaniu powyższych zadań jest metoda projektu. Można zaangażować w nią dużą grupę uczniów i nauczycieli różnych przedmiotów: polonistów, nauczycieli plastyki, muzyki, techniki, informatyki, geografów, bibliotekarzy, wychowawców klas. Prezentację można przeprowadzić gronie zaproszonych osób – uczniów z innych klas, nauczycieli, rodziców, społeczności lokalnej.
